Svetinja koja je u davna vremena spadala u najbogatije fruškogorske manastire, danas je nažalost zapostavljena, jer o njoj ne brinu nadležne institucije. Manastir Vrdnik, u narodu znan i kao Nova Ravanica je nadaleko čuven po Vidovdanskom saboru koji se svake godine u njemu održava 28. juna, u znak sećanja na Kosovski boj u kome je, pored ostalih stradao i srpski knez Lazar Hrebeljanović, čije su se svete mošti svojevremeno nalazile u ovom manastiru.
Istorija manastira Vrdnik, Fruška Gora
Iako istorija manastira ne poseduje precizan podatak o vremenu gradnje, kao ni o ktitoru, zabeleženo je da se manastir Vrdnik, poznat i kao Nova Ravanica prvi put pominje u turskim spisima tokom 16. veka, ali kao posed koji nije mogao da obezbedi davanje, pa se zato smatra da je manastir Vrdnik u to doba zapusteo. Krajem 17. veka, tačnije 1697. godine, bežeći iz Sent Andreje prema Sremu u fruškogorski manastir Vrdnik dolaze monasi, koji su prethodno pobegli iz manastira Ravanica kod Ćuprije, a sa sobom nose i mošti Svetog kneza Lazara. Monasi obnavljaju Svetinju, a manastir Vrdnik dobija i naziv Nova Ravanica po kome ga i danas znaju.
Prethodna crkva je, kako beleži istorija manastira biila posvećena Svetom Jovanu Krstitelju, a obnovljena Vaznesenju Gospodnjem, jer su je obnovili ravanički monasi.
Uzevši u obzir da je u to doba kult kneza Lazara bio naročito razvijen, te da su hodočastili mnogi vernici, ubrzo se postavilo pitanje gradnje nove crkve, jer je prvobitna građevina bila omanja i teško je mogla primi toliki broj vernika.
Glavna manastirska crkva kakvom je danas vidimo je sazidana na samom početku 19. veka, u periodu između 1801. i 1810. godine, a istorija manastira beleži da ju je sazidao majstor iz Novog Sada po imenu Kornelije. Uz crkvu je tom prilikom sazidan i četvrorospratni zvonik, a 1811. godine kada je crkva i osvećena, na praznik Vidovdan su prenete mošti Svetog kneza Lazara u novu crkvu.
Godinu dana kasnije je stara crkva porušena, a na njenom mestu je podignut spomenik. Novi zvonik je glavna manastirska crkva dobila tek 1832. godine.
Manastir Vrdnik je tokom Drugog svetskog rata opusteo, ali nije mnogo oštećen.
Manastirski kompleks uz glavnu crkvu posvećenu Vaznesenju Gospodnjem danas čine i dve kapele, kao i konaci. U severnom krilu konaka se nalazi kapela posvećena Svetom Savi, dok se na izvoru nalazi kapela posvećena Svetom caru Konstantinu i carici Jeleni. Manastir je ženski i aktivan je.
Arhitektura manastira Nova Ravanica, Fruška Gora
Nije poznato kakva je bila arhitektura prvobitne crkve, ali je poznat podatak koji navodi i istorija manastira da je današnja crkva bila podignuta zbog nedostatka prostora u prvobitnoj glavnoj crkvi manastira Vrdnik.
Arhitektura manastira Vrdnik je vrlo specifična, jer se ovde prvi put pojavljuju elementi koji ranije nisu bili prisutni u srpskoj arhitekturi. Osnova je jednobrodna, a nad crkvom se nadvisuje kube, koje se nalazi u nesrazmeri sa veličinom građevine.
Smatra se da arhitektura glavne manastirske crkve ima dosta elemenata neoklasicizma, koji su nadjačali do tada primetan uticaj baroka. Elementi neoklasicizma su naročito vidljivi u ukrasima, koji se nalaze na spoljašnjim delovima crkve, mada ih ima i u unutrašnjosti, ali su manje primetni.
Ikone i freske
Ikone u okviru ikonostasa stare crkve, na čijem je temeljima sazidan današnji manastir Vrdnik su bile delo zografa Stanoja Popovića, a kako beleži istorija manstira nastale su 1743. godine. Za današnju crkvu manastira Nova Ravanica je ikone načinio Dimitrije Avramović i to u periodu između 1851 i 1853. godine, dok je ikonostas načinio nešto ranije duborezac Marko Vujatović, u periodu između 1809 i 1814. godine.
Ono po čemu je ikonostas ove Svetinje specifičan jesu svakako njegove ikone, uzevši u obzir da prvi put u istoriji na ikonostasu pojavljuju ikone koje prikazuju srpske Svetitelje, a na prvom mestu Svetog Savu i Svetog kneza Lazara.
Freske, tačnije zidne slike u glavnoj crkvi ove Svetinje su delo Dimitrija Avramovića. A u manastirskoj trpezariji je poznato da je u periodu između 1771 i 1776. godine Amvrosije Janković naslikao prikaz Boja na Kosovu, ali taj prikaz nažalost nije očuvan.
Zanimljivosti
Za manastir Vrdnik, poznat i kao Nova Ravanica su vezane brojne zanimljivosti, a većina njih se odnosi na kult kneza Lazara, koji se u ovom manastiru očuvao do današnjih dana. Iako su mošti Svetog kneza Lazara vraćene u njegovu zadužbinu, manastir Ravanicu kod Ćuprije, posle višegodišnjeg obitavanja u manastiru Vrdnik, ova fruškogorska Svetinja i danas čuva kivot u kome su se nalazile Svete mošti, kao i rebro Svetog kneza Lazara. Pored toga, u manastiru se čuvaju i mošti Svete Velikomučenice Anastasije, koje potiču iz 3. veka, kao i brojne svetinje sa Hristovog groba.
Među zanimljivostima vezane za manastir Vrdnik spadaju i relikvije koje se i danas čuvaju u manastirskoj riznici, a između ostalog i haljina Svetog kneza Lazara, kao i pokrov načinjen od crvene svile, na kome je monahinja Jefimija, pred sam kraj 14. veka, izvezla zlatnim nitima čuvenu ” Pohvalu knezu Lazaru “ . Takođe, u manastirskoj riznici se čuva i srebrni putir koji potiče iz 1692. godine, kao i bakrorez koji je načinio 1773. Zaharije Orfelin, a na kome se nalazi lik kneza Lazara.
Kontakt
Zvanična adresa ove Svetinje Srpske pravoslavne crkve glasi : Manastir Vrdnik, Laze Gojkovića broj 2, 22 207 Vrdnik. Ukoliko želite da stupite u kontakt sa sestrinstvom manastira, to možete učiniti na broj 022 465 111
Izvor: manastiriusrbiji.com
